سازمان جهاد دانشگاهی خراسان رضوی

پانصد و پنجاهمین کتاب انتشارات جهاددانشگاهی خراسان رضوی با عنوان "اصول و مبانی تولید قارچ‌های دارویی با نگاه کاربردی در ایران" منتشر شد.

 

به گزارش روابط عمومی سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی، این کتاب اثر دکتر شراره رضائیان و دکتر حمیدرضا پوریان‌فر از اعضای هیات علمی گروه پژوهشی زیست فناوری پژوهشکده بیوتکنولوژی صنعتی جهاددانشگاهی خراسان رضوی می‌باشد که در 119 صفحه و  5 فصل سازماندهی شده است.

 

در پیشگفتار نویسندگان این کتاب آمده است که امروزه به کمک ابزارهای دقیق مولکولی، وجود بیش از 5 میلیون گونه قارچ در جهان به اثبات رسیده است که از این تعداد در حدود 15 هزار گونه، قارچ کلاهک‌دار با تاکسونومی معین هستند. در این میان قارچ‌های کلاهک‌دار، 700 گونه از نظر صرف انسانی ایمن بوده و دارای خواص متعدد دارویی و درمانی هستند که اصطلاحا قارچ‌های دارویی نامیده می‌شوند.

 

در حال حاضر همچنان قارچ خوراکی دکمه‌ای بالاترین سهم را در تولید جهانی قارچ‌های خوراکی بر عهده دارد، اما مجموع سهم گونه‌های غیر از قارچ دکمه‌ای(که عمدتا قارچ دارویی هستند) از 44 درصد در طی دهه 1980 به بیش از 70 درصد در اواخر دهه 2010 میلادی رسیده است. این رشد قابل ملاحظه در تجارت قارچ‌های دارویی در درجه اول به دلیل ارزش دارویی ویژه آنها است.

 

قارچ‌های دارویی دارای گستره‌‌ای از اثرات بیولوژیک از جمله ضد میکروبی، ضد ویروسی، ضد سرطانی، بهبودکننده یا بازدارنده سیستم ایمنی، آنتی اکسیدانی و غیره هستند که عمدتا مرتبط با درشت مولکول‌هایی همچون پپتیدها، پلی ساکاریدها، ترکیبات پیچیده پپتید-پلی ساکارید و اسیدهای چرب ضروری غیر اشباع می‌باشد.

 

علاوه بر رشد اقتصادی قارچ‌های دارویی، جایگاه آنها در جامعه علمی نیز از اعصار باستان تا دهه‌های ابتدایی قرن 21 دستخوش تغییراتی بطئی اما بنیادینی شده است. قارچ‌های دارویی از ابزاری عمدتا در دست جادوگران اعصار باستان به منابع دارویی با ارزش در طب سنتی چین و سپس منابع طبیعی مورد توجه سازمان غذا و داروی آمریکا برای کشف داروهای ضد سرطانی تبدیل شده‌اند.

 

نمونه بارز این تحولات علمی در قارچ دارویی دم بوقلمون مشاهده می‌شود که در سال 2007 برای درمان کمکی سرطان پیشرفته پستان و در سال 2012 برای درمان کمکی سرطان پیشرفته پروستات از سازمان غذا و دارو آمریکا مجوز انجام آزمایشات بالینی دریافت نمود.

 

هزینه بالای تولید، تنوع کم ژنوتیپی، راندمان پایین تبدیل زیستی و نیاز به خاک پوششی(توام با تبعات منفی زیست محیطی) قارچ دکمه‌ای موجب گرایش به سمت قارچ‌های دارویی در ایران شده است. از سوئی بیشتر قارچ‌های دارویی در زمره تجزیه کننده‌‌های اولیه هستند و قادرند در بسیاری از انواع بقایای گیاهی-کشاورزی رشد کرده و با راندمانی بالا آنها را به متابولیت‌های ثانویه دارای اثرات دارویی- درمانی تبدیل نمایند. لذا پیش‌بینی می‌شود درآینده نزدیک، قارچ‌های دارویی به صنعتی بالنده با امکان بالای اشتغال‌زایی، صادرات و ارزآوری برای کشورمان تبدیل شود.

 

اما تلاش کتاب حاضر علاوه بر طرح مباحثی کلی و اصولی در زمینه جایگاه قارچ‌های دارویی در میان قارچ‌ها، ارائه مباحثی کاربردی در زمینه تولید قارچ‌های دارویی و مزیت آن در کشور ما با توجه به پتانسیل‌های موجود با تمرکز بر پنج قارچ دارویی شاخص بوده است. در برخی از بخش‌های کتاب همچنین تجربیاتی از داخل کشور در زمینه قارچ‌های دارویی ارائه شده است.

 

علاقمندان می‌توانند جهت خرید این کتاب به فروشگاه‌های معتبر سراسر کشور یا به درگاه اینترنتی www.jdmpress.com مراجعه و یا تلفن 38842230 دفتر پخش انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد تماس حاصل نمایند.